بسم الله الرحمن الرحیم

«یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ اتَّقِ اللهَ وَ لَا تُطِعِ الْکَافِرِینَ وَ الْمُنَافِقِینَ إِنَّ اللهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیماً * وَ اتَّبِعْ مَا یُوحَى إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ إِنَّ اللهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیراً * وَ تَوَکَّلْ عَلَى اللهِ وَ کَفَى بِاللهِ وَکِیلاً». آیات ۱ الی ۳ سوره‌ی مبارکه‌ی احزاب.

خداوند می‌فرماید: اى پیغمبر! تقوای الهی داشته باش و کافران و منافقان را فرمان مبر که خدا همواره داناى حکیم است، و آنچه را که از جانب پروردگارت بسوى تو وحى مى‏شود پیروى کن که خدا همواره به آنچه مى‏کنید آگاه است، و بر خدا اعتماد کن همین بس که خدا نگهبان توست.

این سوره از سوره‌های پُر مطلب و پُر بار از نظر محتوا است و روی مطلبی بحث می‌کند که همه‌ی مکتبها و همه‌ی ادیان الهی با آن مواجه بوده‌اند. خداوند در این آیات به پیغمبر اکرم (ص) و همه‌ی مسلمانان خطاب می‌کند که با دشمنان سازش نکنید و فریب پیشنهادات آنها را نخورید، پس از آن سنّتهای خرافی دوران جاهلیّت را مطرح کرده و این سنّتها را باطل می‌کند مانند مسئله‌ی ظهار و پسرخواندگی که در زمان جاهلیّت مطرح بوده است بعد از آن جنگ احزاب و سختی‌ها و مشکلاتی که مسلمانان در این جنگ متحمّل شده‌اند را بیان می‌فرماید، این جنگ از جنگهای بسیار سخت در صدر اسلام بود که مسلمانان از هر جهت مأیوس و ناامید شده بودند و خداوند به آنها وعده‌ی نصرت داد و سرانجام مسلمانان در این جنگ بر کفّار پیروز شدند، یعد از این جنگ حرکت قطعی و تهاجمی کفّار به پایان رسید و تقریباً حالت تدافعی به خود گرفتند و تسلیم شدند. در این سوره مسئله‌ی حجاب و اینکه یکی از ضروریّات دین است ذکر شده است مخصوصاً حجاب همسران پیغمبر (ص) که باید بسیار مراقب می‌بودند و حجاب خود را رعایت می‌کردند و در آخر این سوره مسئله‌ی معاد و اهمیّت این مسئله و اینکه چه نقشی در زندگی انسان دارد بیان شده است.

در ابتدای آیه خداوند می‌فرماید: ای پیغمبر! تقوای الهی داشته باش. در آیات قرآنی بیشترین دستورات از نظر انسان سازی دستور به تقوا است و اینکه کسانی که می‌خواهند مردم را ارشاد کنند واجب است که دستور تقوا را به مردم بدهند زیرا اساس همه‌ی مسائل تقوا است و انسان باید در همه جا و همه وقت خدا را در نظر داشته باشد و اگر در کارهای نیک تقوا وجود نداشته باشد هیچ فایده‌ای ندارد، یکی از فواید تقوای الهی در کارها این است که اگر انسان در کارهایش اخلاص و تقوای الهی داشته باشد هیچگاه از انجام آن کار خسته نخواهد شد. خداوند در قرآن درباره‌ی مسجد می‌فرماید: «لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِیهِ» ای پیغمبر! در آن مسجدی شایسته است که نماز بخوانی که اساس آن بر تقوا باشد. و اوّلین دستوری که خداوند در این سوره به پیغمبر اکرم (ص) می‌دهد دستور به تقوای الهی و پیروی نکردن از منافقین و مشرکین است. شأن نزولی برای این آیه ذکر شده است که می‌گویند: این آیه به دنبال آن پیشنهادی که به پیغمبر اکرم (ص) دادند نازل شده و آن پیشنهاد این بود که ابوسفیان سر دسته‌ی مشرکان با چند تن از هم کیشان خود بعد از جنگ اُحد به مدینه آمدند و نزد منافقین مدینه رفتند که در رأس آنها شخصی بود به نام عبدالله بن اُبی و به او گفتند: بیا نزد محمّد برویم و به او پیشنهاد بدهیم که دست از بدگویی بت‌های ما بردارد و به ما ایراد نگیرد ما هم به دین او کاری نداریم و هرچه می‌خواهی تبلیغ کن که این جنگ و جدالها پایان پیدا کند و به دنبال این پیشنهاد این آیه نازل شد که ای پیغمبر! مبادا به سخنانشان گوش دهی، تقوای الهی داشته باش که خدا علیم و حکیم است.

خداوند در ادامه می‌فرماید: تو فقط از آنچه خداوند به تو وحی می‌کند پیروی کن بدرستی که خداوند به کارهایی که می‌کنید آگاه است در کارهای خود فقط بر خدا توکّل کن و باکی نداشته باش و خداوند برای تو کافی است. آیات قرآن اگر شأن نزولی داشته باشد این شأن نزول مخصص نیست و اینگونه نیست که بگوییم این آیه فقط مخصوص به همان زمان است آیات قرآن برای همه‌ی انسانها و الی یوم القیامه است ولو اینکه در آن زمان اتفاقی افتاده باشد و آیه‌ای نازل شده باشد آن آیه تنها مخصوص آن زمان نیست و شامل تمام انسانها تا روز قیامت می‌شود. در برخی از آیات قرآن خداوند پیغمبر اکرم (ص) را مخاطب قرار داده است امّا در واقع خداوند تمامی انسانها را مورد خطاب قرار داده، گاهی خداوند وقتی می‌خواهد بندگانش را تربیت کند به بندگان خوبش سخنی می‌گوید که دیگران یاد بگیرند و این سنّت و قانون الهی است، روایت دارد که ائمّه (ع) فرمودند: هر کجا چنین آیاتی دیدید، مخاطب پیغمبر اکرم (ص) است امّا هدف دیگران هستند.